Ayni yardım, çalışana doğrudan para yerine mal veya hizmet şeklinde yapılan destek anlamına gelir. Bu tür yardımlar, bordro süreçlerinde hem muhasebe açısından hem de vergi mevzuatı bakımından dikkatle ele alınmalıdır. Ayni yardımın tanımı, kapsamı ve bordroya nasıl yansıtılması gerektiği gibi detaylar, hem insan kaynakları profesyonelleri hem de işverenler için oldukça kritik bir konudur.
Bu yazıda, ayni yardımın ne olduğunu, hangi durumlarda sağlandığını ve nasıl bordrolaştırılması gerektiğini adım adım inceleyeceğiz. Ayrıca uygulamada en sık karşılaşılan sorulara da açıklık getireceğiz.
Ayni yardım, işverenlerin çalışanlarına nakit ödeme yerine ürün, hizmet veya farklı avantajlar sunmasıdır. Örneğin, bir şirketin çalışanlarına yemek, ulaşım, konut veya teknolojik cihazlar sağlaması, ayni yardım kapsamına girer.
Bu tür yardımlar, çalışanların yaşam standartlarını iyileştirmek ve işverenin ek maliyetlerini kontrol altında tutmak için tercih edilir. Ancak, vergi ve sigorta primi açısından doğru şekilde hesaplanması gerekir.
Bu yardımlar, çalışanın maaşına ek gelir olarak kabul edilir ve gelir vergisi ile sigorta primine tabi olabilir.
Ayni yardım, doğrudan mal veya hizmet şeklinde sağlanırken; nakdi yardım, çalışanın banka hesabına para olarak yatırılan destek türüdür. Her iki yardım türü de çalışanın toplam gelirini artırsa da bordro ve vergi süreçleri açısından önemli farklılıklar içerir.
Nakdi yardımlar, çalışanın maaşına doğrudan eklenir ve genellikle tamamen vergiye ve SGK primine tabidir. Ayni yardımlar ise türüne göre vergiden istisna tutulabilir veya belirli sınırlar dâhilinde vergilendirilebilir. Örneğin, yemek yardımı yemek kartı olarak verildiğinde günlük belirli bir limite kadar vergi muafiyeti sağlar. Ancak aynı yardım nakit olarak verilirse bu istisna ortadan kalkar.
Bu nedenle, işverenlerin ayni yardım ve nakdi yardım seçeneklerini değerlendirirken sadece maliyet değil, vergi avantajı ve çalışan memnuniyeti gibi kriterleri de göz önünde bulundurması gerekir.
Ayni yardımların vergilendirilmesi, Gelir Vergisi Kanunu (GVK) ve Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SSGSSK) kapsamında düzenlenmiştir. Bazı ayni yardımlar vergiden istisna tutulurken, bazıları ise tamamen vergiye tabidir. Ayni yardımın SGK primine etkisine dair açıklamada, ayni yardımın prime esas kazanca dahil edilip edilmediğini netleştirmek için Prime Esas Kazanç Nedir? Nasıl Hesaplanır? içeriğini de inceleyebilirsiniz
Vergiye tabi ayni yardımlar, çalışanın brüt ücretine eklenir ve gelir vergisi, damga vergisi ile SGK primi kesintisine tabi tutulur.
Ayni Yardımların Muhasebeleştirilmesi
Muhasebe açısından ayni yardımlar, bordroya yansıtıldıktan sonra gider olarak kaydedilir. Yardım türüne göre muhasebe hesapları değişebilir:
Bu kayıtlar, yardımın niteliğine ve hangi departman için yapıldığına göre düzenlenir.
Ayni yardımların bordroda gösterilmesi, yani bordrolaştırılması, işverenin bu yardımı yasal şekilde belgeleyerek muhasebeleştirmesi anlamına gelir. Ancak bu sürecin doğru şekilde yönetilmesi gerekir; çünkü yanlış uygulamalar, vergi cezalarına ve SGK ile ilgili sorunlara yol açabilir. Muhasebe kısmında yer alan bordro tanımı ve içerdiği kalemlerle ilgili daha fazla bilgi için Bordroda En Çok Kullanılan Terimler ve Açıklamaları yazısına göz atabilirsiniz
Ayni yardımların bordroda gösterilmesi:
Ayni yardımın bordroda gösterilebilmesi için yardımın parasal karşılığının belirlenmesi gerekir. Örneğin, çalışana verilen bir yemek kartı aylık 2.000 TL tutarındaysa, bu tutar bordroda ayni yardım olarak gösterilir. Ardından bu tutar üzerinden SGK primi ve gelir vergisi hesaplamaları yapılır.
Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta; bazı ayni yardımların vergi istisnasına tabi tutulabileceğidir. Örneğin, yemek yardımı günlük belirli bir tutarı aşmıyorsa gelir vergisinden istisnadır. Bu gibi detaylar bordro hesaplamasında doğrudan etkili olur.
Ayni yardımlar yalnızca muhasebe süreçlerinde yer alan bir gider kalemi değil; aynı zamanda çalışan deneyimi ve bağlılığı açısından önemli bir araçtır. İnsan kaynakları politikalarında “yan haklar” kapsamında değerlendirilen bu yardımlar, özellikle çalışanların iş yerinde kendilerini değerli hissetmeleri açısından güçlü bir etki yaratır.
Örneğin; doğum yapan bir çalışana gönderilen hediye paketi, okul dönemi başında çocuk sahibi personele verilen kırtasiye desteği veya kış aylarında sağlanan yakacak yardımı, çalışanın sadece maddi değil duygusal bağlılığını da artırır. Bu tür uygulamalar, şirketin “sosyal işveren” algısını güçlendirir ve yetenekleri elde tutma stratejisine katkı sağlar. Dolayısıyla, ayni yardımlar sadece mali değil, aynı zamanda stratejik bir İK yatırımıdır.
Ayni yardımlar, çalışan memnuniyetini artıran önemli bir sosyal destek mekanizmasıdır. Ancak, vergilendirme ve bordrolaştırma kurallarına uyulmaması, hem işveren hem de çalışan için mali riskler oluşturabilir.
Eğer ayni yardımların vergilendirilmesi ve bordroya işlenmesi konusunda tereddütleriniz varsa, bir mali müşavir veya insan kaynakları uzmanından destek alabilirsiniz.
Bu rehber, ayni yardımları doğru şekilde yönetmeniz için temel bilgileri sunmaktadır. Uygulamada karşılaştığınız özel durumlar için mutlaka profesyonel danışmanlık hizmeti almayı ihmal etmeyin.
KOSGEB başvurusunda nelere dikkat etmeli? İş planı, bütçe ve proje hazırlığıyla destek alma şansınızı artırmanın yollarını bu rehberde keşfedin.
KOSGEB başvurunuz reddedildiyse bu rehber tam size göre. En sık yapılan başvuru hatalarını ve çözümlerini yazımızda keşfedin.
Bordroda geçen brüt maaş, SGK primi, damga vergisi gibi terimler ne anlama gelir? Maaş bordrosunu doğru okumak için bu rehberimizi inceleyin.
15 gün boyunca ücretsiz deneyin, kredi kartı gerekmez.
